Matka Boska Kazimierzowska – Królowa Beskidów
Częstochowska ikona Bogurodzicy jest ważnym elementem narodowej tożsamości i polskiego dziedzictwa kulturowego. Jej siedemnastowieczna kopia znajdująca się w Sanktuarium Matki Boskiej Kazimierzowskiej w Rajczy nie tylko budzi zachwyt badaczy sztuki, ale przede wszystkim organizuje życie religijne i estetykę lokalnej przestrzeni społecznej. Słynący cudami wizerunek – otaczany jest żarliwym kultem religijnym, podobnie jak jego jasnogórski pierwowzór.
Kopię jasnogórskiego obrazu los związał z Rajczą w dniu 4 lipca 1669 roku. Wtedy to delegacja górali z Rajczy udała się na żywiecki zamek, gdzie po abdykacji zatrzymał się król Jan Kazimierz Waza. Był to czas, w którym Rajcza wchodziła w skład majątku dynastii Wazów – i nadarzyła się okazja do tego, aby prosić króla o pozwolenie na budowę kościoła, a tym samym zyskać w przyszłości możliwość utworzenia samodzielnej parafii.
Jan Kazimierz nie tylko wydaje pozwolenie na budowę drewnianego kościoła (w zarębku Jana Butora) – ale także przekazuje delegacji – osobistą, doskonale wykonaną – kopię jasnogórskiego obrazu.
Obraz Czarnej Madonny namalowany został na kutej, miedzianej blasze o grubości od 12 do 18 milimetrów. Dzieło ma wymiary 45,5 x 64 cm, jest oprawione w hebanową ramę z funkcjonalną podporą do stawiania go na płaszczyznach, co jest szczególnie ważne, podczas praktyk religijnych, którym król często się oddawał. Modlitwa i Msze Święte odprawiane przed wizerunkiem Matki Boskiej dawały Janowi Kazimierzowi wsparcie w krytycznych momentach panowania i pomagały przetrwać wojenne zawieruchy, przetaczające się przez siedemnastowieczną Polskę, w tym wyniszczającą kraj wojnę ze Szwecją, prowadzoną w latach 1655-1660, zwaną potopem szwedzkim. Jak pisze Andrzej Komoniecki – kronikarz żywiecki – król był do kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej mocno przywiązany i miał do niego „osobliwe nabożeństwo”.
Dwudziesty wiek przynosi coraz więcej dowodów na to, że obraz Matki Boskiej z Rajczy obdarza wiernych niezwykłymi łaskami. Poprzez rajczański wizerunek – Matka Najświętsza uzdrawia chorych i pomaga w trudnych sytuacjach życiowych. Zapiski tych wydarzeń można znaleźć w dokumentach i opracowaniach związanych z kultem Matki Bożej Kazimierzowskiej. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku ks. kanonik Zbigniew Guszkiewicz – ówczesny proboszcz parafii w Rajczy, podejmuje wiele działań, aby wiedza o cudownym wizerunku Matki Boskiej Kazimierzowskiej dotarła do szerokiego grona wiernych w Polsce. Inicjuje zakrojoną na szeroką skalę działalność wydawniczą, a w roku 1976 przenosi obraz do ołtarza głównego.
W roku 2016 obraz opuszcza Rajczę i zostaje poddany zabiegom konserwatorskim w Krakowie. Prace renowacyjne mają przywrócić dziełu pierwotny blask. W trakcie zabiegów konserwacyjnych potwierdzono, że autorem dzieła jest paulin o. Jan Felicjan Ratyński – uzdolniony malarz i złotnik jasnogórskiego klasztoru. Obraz powstał najprawdopodobniej w drugiej połowie siedemnastego wieku jako jedna z kopii, które trafiały do kościołów a także w ręce prywatne i na dwory magnackie ówczesnej Polski. Jan Kazimierz często bywał w Częstochowie, składając dziękczynienie Pani Jasnogórskiej. Zapewne podczas jednej z takich wizyt obdarowany został kopią cudownego obrazu. Dzieło znajdujące się w kościele w Rajczy malowane jest farbą olejną. W wiekach 17, 18 i 19 niektóre jego partie zostały przemalowane. W oryginale zachowały się jednak spojrzenie, karnacja i rysy twarzy Maryi a także szczególnej urody, niezachowana do dzisiaj, korona władysławowska, którą ufundował częstochowskiej Madonnie król Władysław IV Waza w roku 1635. Wnikliwe spojrzenie Maryi z Rajczy jest najbardziej wierną kopią spojrzenia Matki Bożej z częstochowskiego klasztoru. Obraz z Sanktuarium Matki Boskiej Kazimierzowskiej w Rajczy uważany jest za najpiękniejszą siedemnastowieczną kopię ikony Czarnej Madonny. W roku 1997 kościół otrzymał status Sanktuarium Maryjnego.
1 lipca 2017 roku odbyła się w Rajczy koronacja cudownego obrazu koronami biskupimi. Obecnie kościół w Rajczy jest jednym z ważniejszych sanktuariów maryjnych diecezji bielsko-żywieckiej. Staje się także coraz częściej odwiedzanym ośrodkiem na transgranicznej mapie turystyki pielgrzymkowej.
W zabytkowym budynku tutejszej parafii znajduje się otwarta w 2021 roku salka muzealna, prezentująca dzieje obrazu i samej parafii. Ekspozycja ilustruje ponadto przebieg prac konserwatorskich i kunszt artystyczny tego wybitnego i słynącego licznymi łaskami dzieła.
Salkę muzealną można zwiedzać po wcześniejszej rezerwacji terminu, dzwoniąc na numer dyżurny parafii 502-993-555.
Salka muzealna, połączona z pracami renowacyjnymi plebanii – została utworzona w ramach realizacji projektu „Wspólnie w harmonii przyrody, ciała i duszy”. Projekt został współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu INTERREG V-A Polska – Słowacja 2014-2020.
